Ik ben Evert van de Kieft, 32 jaar en sinds een kleine 3 jaar werkzaam bij Pluimveepraktijk Noord en Oost in Slagharen. Ik houd mij voornamelijk bezig met opfok, vermeerdering en vleeskuikens en ben van plan om deze takken ook in de toekomst te blijven combineren, om zodoende het overzicht over de gehele pluimvee vleessector te behouden.
Op het moment van schrijven spelen er verschillende problemen op het gebied van pluimveegezondheid, waarvan Reo bij vleeskuikens er één is. Reovirussen veroorzaken ontsteking van de peesschedes, met een moeilijk woord tenosynovitis. Deze peesschedes bevinden zich in aan de achterzijde van het onderste deel van de poot tussen de hak en de tenen. Door de kreupelheid en pijn die deze ontsteking met zich meebrengt, zullen de kuikens minder actief zijn, met een verminderde voeropname tot gevolg.
De familie van de Reovirussen bestaan uit een groot aantal varianten. Al deze varianten worden ingedeeld in verschillende groepen, de zogenaamde genotypen. Deze indeling is gebaseerd op de aan- of afwezigheid van een aantal specifieke eiwitten, en niet op ziekmakend vermogen. Het is dus niet zo dat Reovirussen van het ene genotype altijd meer schade veroorzaken dan Reovirussen van een ander genotype.
Van al deze varianten is verreweg het grootste deel onschadelijk en slechts een beperkt aantal veroorzaakt wel schade. Reovirussen staan erom bekend dat zij, evenals coronavirussen, erg makkelijk muteren waardoor er constant nieuwe varianten ontstaan.
Besmetting met Reovirus kan via twee verschillende routes verlopen, namelijk via de verticale en de horizontale route.
De verticale besmettingsroute gaat van ouder op kind. Bij verticale verspreiding wordt het Reovirus overgedragen van het moederdier naar het ei, dit vindt plaats wanneer het moederdier op het moment van leggen een infectie met Reo doormaakt.
Bij Reo is deze route slechts van beperkt belang. Reo infecties bij moederdieren komen zelden voor en zelfs tijdens zo’n besmetting wordt het virus maar gedurende korte tijd overgedragen naar de nakomelingen. Deze route kan wel incidenteel zorgen voor een vleeskuikenkoppel met Reo maar niet op regelmatige basis.
Veel belangrijker is de horizontale besmettingsroute. Hierbij verloopt de besmetting horizontaal, dus van het ene koppel kuikens naar een ander koppel kuikens van nagenoeg dezelfde leeftijd. Het grote risico van deze route is het domino-effect wat het kan veroorzaken. Een koppel kuikens raakt besmet met Reovirus door een ander koppel en geeft het op zijn beurt weer door aan het volgende koppel. Zodoende kan één enkel besmet koppel zorgen voor tientallen besmette koppels. Deze horizontale besmetting kan zowel via direct contact als via indirect contact plaatsvinden. Bij direct contact, bevinden twee verschillende koppels kuiken zich dicht bij elkaar waarbij het Reovirus overgedragen kan worden van het ene naar het andere koppel. Bij indirect contact is dit niet het geval en speelt de omgeving een grote rol. Een besmet koppel kuikens heeft in een bepaalde omgeving gestaan, waardoor daar veel virusdeeltjes aanwezig zijn. Wanneer vervolgens een ander koppel kuikens in die besmette omgeving wordt geplaatst, zal ook dit koppel besmet raken.
Om de huidige Reo problematiek beheersbaar te maken is het van het grootste belang om deze horizontale besmettingsroute te doorbreken. Dit is mogelijk door veel aandacht te besteden aan een goede reiniging en desinfectie door de hele keten.
Enkele jaren geleden hebben wij als samenleving ook te maken gehad met een virusinfectie die horizontaal overdraagbaar was, de corona pandemie. Bij het beheersbaar maken van corona hebben hygiëne maatregelen ook een grote rol gespeeld. Denk hierbij aan handen wassen, winkelwagens ontsmetten, afstand houden en mondkapjes dragen. Allemaal maatregelen die genomen zijn om directe en indirecte virusoverdracht te verminderen, dus om het aantal virusdeeltjes op zowel mensen als ook in de omgeving omlaag te brengen.
Omdat het onwenselijk en onmogelijk om contact tussen mensen al te veel te beperken is er vervolgens als aanvulling op de hygiëne maatregelen voor gekozen om een vaccinatiecampagne tegen corona te starten.
Als het gaat om beperken van contact tussen verschillende koppels, is er bij vleeskuikens veel meer mogelijk dan bij mensen. Tijdens de leegstand is er op vleeskuiken bedrijven voldoende tijd om de omgeving, in dit geval de stal, grondig te reinigen en te ontsmetten. Met een goede uitvoering van een goed protocol is het mogelijk om alle Reo virusdeeltjes uit de stal te verwijderen, en zodoende ook de indirecte horizontale besmettingsroute van het Reovirus te blokkeren.
Werk tijdens reinigen en ontsmetten volgens een vast protocol. Zorg dat er bij gebruik van formaline een minimumtemperatuur van 20 graden wordt bereikt gedurende minimaal 24 uur. En gebruik voldoende zeep voor zowel inventaris als de gehele vloer. Van Reo is bekend dat het virus lang kan overleven in vetresten en indien er onvoldoende zeep wordt gebruikt, zal dit betekenen dat het virus in de vetresten onbereikbaar zal zijn voor formaline.
Tenslotte is het raadzaam om de reiniging en desinfectie te controleren. Is het virus echt weg? Zonder controle is het namelijk mogelijk dat dezelfde fouten onbewust keer op keer herhaald worden. Voor Reo is hier een goed controlemiddel voor, de VIRcheck. Hierbij worden cloacaswabs genomen bij kuikens van 6-7 dagen oud. Deze cloacaswabs worden vervolgens onderzocht op vijf verschillende darmvirussen, waarvan Reo er één is. Omdat Reo zich goed vermenigvuldigd in de darm, zegt de hoeveelheid Reo die op 6-7 dagen wordt gevonden in de cloaca veel over de hoeveelheid Reo die aanwezig was in de omgeving van het desbetreffende kuiken gedurende de eerste levensdagen. Wordt er in de VIRcheck geen Reovirus aangetoond, dan kan geconcludeerd worden dat het kuiken tijdens zijn eerste levensdagen niet met Reo virus in aanraking is geweest. Komt er een positieve waarde uit de VIRcheck, dan is dit wel het geval geweest. Indien de VIRcheck meerdere rondes op rij uitgevoerd wordt en herhaaldelijk resulteert in een hoge Reo waarde, dan is het verstandig om het gebruikte reinigings- en ontsmettingsprotocol nog eens kritisch tegen het licht te houden.
Samenvattend is een goede hygiëne door de hele keten van cruciaal belang met aandacht voor goede reiniging en ontsmetting opgevolgd door een controle. Op die manier gaat het ons samen lukken om de Reo problemen weer beheersbaar te maken.
Evert van de Kieft